Bài 1. Xử trí khi người thân bị đột quỵ [Dân trí, 23/4/2012] – Để mang lại cơ hội sống cũng như giảm thiểu di chứng cho người bị đột quỵ (tai biến mạch máu não – TBMMN), ngoài việc đưa tới đúng chuyên khoa Thần kinh để cấp cứu, việc phát hiện sớm và xử trí nhanh cũng rất quan trọng. “Thời gian là não” Bộ não người có khoảng 14 tỷ nơ ron (tế bào thần kinh). Sau khi hoàn thiện, các tế bào thần kinh gần như không được sinh ra, hoặc sinh ra rất ít, mà chỉ có già hoá và mất đi. Mỗi lần đột quỵ sẽ làm chết khoảng 1,2 tỷ nơ ron, mỗi giờ đột quỵ mất 120 triệu, mỗi giây đột quỵ mất 32.000 nơ ron. Vì vậy, cấp cứu càng sớm thì càng giảm được lượng nơ ron thần kinh bị chết, tăng cơ hội cứu sống và giảm nhẹ di chứng cho người bệnh. Phát hiện ra đột quỵ Bất kể ai cũng có thể phát hiện ra tín hiệu cảnh báo đột quỵ não của bệnh nhân chỉ trong vòng 1 vài phút thông qua 1 hay nhiều triệu chứng sau: - Đột ngột tê bì hoặc yếu nửa người, nửa mặt (cảm giác nặng tay chân, không hoặc khó nâng lên được, có cảm giác như “tay chân của người khác”), méo miệng. - Đột ngột u ám, lẫn lộn, nói những câu vô nghĩa - Đột ngột mất thị lực một bên hoặc cả hai bên mắt - Đột ngột đi lại khó khăn, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc phối hợp vận động - Đột ngột đau đầu dữ dội mà không rõ nguyên nhân Ngay lập tức, hãy kiểm tra người nghi ngờ bệnh theo quy tắc FAST, tức Mặt – Tay – Nói – Nhanh sau: - Mặt (đột ngột thấy liệt nửa mặt): Hãy yêu cầu người đó cười xem mặt có bị lệch về một bên không? - Tay (đột ngột thấy yếu hoặc liệt một bên tay hoặc chân): Hãy yêu cầu người đó giơ hai tay lên và giữ nguyên trong một phút, xem có bên tay nào bị yếu, liệt sẽ bị rơi hoặc hạ thấp xuống không? - Nói (đột ngột thấy nói khó hoặc không hiểu lời nói của người khác): Hãu yêu cầu người đó nói một câu đơn giản, chẳng hạn như “hôm nay trời đẹp”, xem người đó có thể nói một cách rõ ràng và lưu loát không? - Nhanh: Hãy hành động ngay! Các bước sơ cứu đúng cách Khi thấy ai đó có một trong các triệu chứng ở trên, hãy khẩn trương bắt đầu cứu chữa: - Đỡ người bệnh để không bị té ngã chấn thương. - Để người bệnh nằm xuống chỗ thoáng, nghiêng qua một bên nếu nôn ói, móc hết đàm nhớt cho bệnh nhân dễ thở. - Gọi xe đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. - Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển viện đi xa, trừ khi bác sĩ có chỉ định, vì càng di chuyển xa càng có thể làm bệnh nặng hơn. - Không tự ý cho uống hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác. - Không để nằm chờ xem có khỏe lại không. - Không cạo gió, cắt lễ, cúng vái… Cách nào phòng tránh đột quỵ Mặc dù việc điều trị đột quỵ cấp tính có thể làm giảm tỷ lệ tử vong và tỷ lệ tàn phế, nhưng theo khuyến cáo của hiệp hội Tim Mạch Hoa Kỳ thì điều trị dự phòng trước và sau đột quỵ mới thật sự làm giảm các hậu quả do đột quỵ gây ra. Theo các chuyên gia, những người có nguy cơ cao bị TBMMN như người cao tuổi, người tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu (mỡ máu cao), xơ vữa động mạch, người hút thuốc lá… nên áp dụng sớm những biện pháp phòng ngừa. Ngoài thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, năng tập thể dục, còn phải kiểm soát tốt huyến áp, mỡ máu, đường huyết… Việc ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông cũng đóng vai trò rất quan trọng vì đó là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nhồi máu não. Vì việc phòng ngừa TBMMN là lâu dài cho nên lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên như nattokinase sẽ đảm bảo an toàn, tránh nguy cơ xảy ra biến chứng xuất huyết dạ dày – tá tràng như khi dự phòng bằng aspirin, clopidogrel… NattoCare, sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ, được sản xuất trên dây chuyền đạt tiêu chuẩn FDA với giá thành tiết kiệm hơn đến 50%, dùng để phòng ngừa đột quỵ cấp 1 (những người có nguy cơ cao) và đột quỵ cấp 2 (giúp phục hồi nhanh sau đột quỵ và ngăn ngừa tái phát) sẽ giúp bệnh nhân giảm nguy cơ bị TBMMN. NattoCare có: enzyme Nattokinase chiết xuất từ đậu nành lên men, có tác dụng ngăn ngừa hình thành và làm tan cục máu đông, đồng thời giúp làm hạ huyết áp; bổ sung Rutin giúp làm bền thành mạch, giảm cholesterol; vitamin B6 và Kẽm giúp bảo vệ tế bào thần kinh. Bài 2. Xử trí khi bị đột quỵ [SKDS, 15/1/2013] – Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não là một trong những căn bệnh nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Đột quỵ làm cho phần não được cấp máu bởi động mạch rơi vào tình trạng thiếu ôxy và tế bào não sẽ chết chỉ sau vài phút. Bệnh nhân có thể bị liệt, hôn mê thậm chí tử vong tùy thuộc vào diện não bị ảnh hưởng và mức độ trầm trọng của tổn thương. Vì vậy, nhận biết và xử lý kịp thời các dấu hiệu của đột quỵ vô cùng quan trọng. Đặt bệnh nhân ở chỗ thoáng, nới bớt quần áo và gọi ngay cấp cứu. Những dấu hiệu cảnh báo đột quỵ - Yếu một tay hoặc một chân hoặc cả tay và chân cùng bên làm người bệnh đi khó khăn: đi loạng choạng, mất thăng bằng hoặc không phối hợp các động tác được hoặc ngã khuỵu. Rối loạn cảm giác kiểu kiến bò hoặc tê cóng một bên cơ thể. - Yếu một bên cơ mặt, miệng méo. - Nói khó khăn: nói đớ, nói không nói trọn câu đơn giản hoặc hoàn toàn không nói được. - Nhìn khó khăn: mắt mờ hoặc mù một bên hoặc nhìn thấy hình đôi. - Nhức đầu dữ dội hoặc nhức đầu dị thường kèm theo cứng cổ, nôn. - Mất ý thức: người bệnh sững sờ, không biết gì, khó đánh thức hoặc hôn mê đột ngột, đôi khi tử vong ngay. Các dấu hiệu này có thể chỉ thoáng qua, kéo dài trong vài phút rồi người bệnh lại trở lại trạng thái bình thường. Hiện tượng này được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua. Thiếu máu não thoáng qua là những dấu hiệu báo trước đặc biệt quan trọng của đột qụy và người bệnh cần được nhập viện ngay. Các bước sơ cứu đúng cách Khi thấy ai đó có một trong các triệu chứng nêu trên cần nhanh chóng để người bệnh không bị ngã gây chấn thương. Đặt người bệnh nằm chỗ thoáng, nghiêng một bên nếu bị nôn, móc hết đờm nhớt cho bệnh nhân dễ thở. Đối với người bị tai biến mạch máu não, trong 3 giờ đầu thời gian là vàng, vì vậy, hãy gọi xe cấp cứu hoặc taxi đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Đối với địa bàn miền núi, vùng sâu nếu không có điều kiện hãy di chuyển bệnh nhân bằng cáng, không nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện bằng xe máy, tránh xóc khi chuyển bệnh nhân.
Khi di chuyển bệnh nhân, nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang một bên, nới bớt quần áo cho thoáng. Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển đến viện xa, trừ khi có chỉ định của bác sĩ, vì càng di chuyển xa càng có thể làm bệnh nặng hơn. Không tự ý cho uống hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác, không để nằm chờ xem bệnh nhân có khỏe lại không. Nhiều người thường nhầm lẫn các dấu hiệu của đột quỵ với hiện tượng trúng gió, nên xoa dầu nóng, cạo gió, cắt lể hoặc cúng bái… Điều này là hoàn toàn sai lầm, có thể làm cho tình trạng bệnh trầm trọng thêm. Bác sĩ Ý Đức Bài 3. Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ và cách xử trí Đột quỵ là một cấp cứu y học, bạn cần biết cách phát hiện đột quỵ và các dấu hiệu cảnh báo. Cũng giống như trong nhồi máu cơ tim, càng trì hoãn thì vùng não tổn thương càng lớn. Do đó, nếu bạn phát hiện thấy các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ, hãy hành động ngay. Những dấu hiệu cảnh báo đột quỵ * Đột ngột xuất hiện tê hoặc yếu nửa người (một bên tay chân). * Ngất hoặc nặng hơn là hôn mê. * Mất khả năng nói (thất ngôn) hoặc rối loạn khả năng nói hay hiểu lời nói. * Đột ngột có những rối loạn thị giác ở 1 hay 2 mắt: nhìn đôi, lác,… * Đột ngột mất khả năng thăng bằng và phối hợp động tác. * Đột ngột đau đầu dữ dội, nôn không rõ nguyên nhân. Các dấu hiệu trên có thể chỉ thoáng qua, kéo dài trong vài phút rồi người bệnh lại trở lại bình thường. Hiện tượng đó được gọi là cơn thiếu máu não thoảng qua. Thiếu máu não thoảng qua là những dấu hiệu báo trước cực kỳ quan trọng của đột quị và người bệnh cần được nhập viện ngay. Đừng sai lầm bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo này, hậu quả có thể sẽ rất nặng nề. Bạn nên làm gì nếu đột quỵ xảy ra? Bạn cần hành động ngay. Nếu đột quỵ hay cơn thiếu máu não thoảng qua xảy ra, hãy ghi nhớ những điều quan trọng sau: Không phải tất cả các dấu hiệu cảnh báo trên đều cùng lúc xảy ra trong cơn đột quỵ. Đừng bỏ qua bất cứ một dấu hiệu cảnh báo nào có khả năng do đột quỵ, thậm chí cả khi chúng đã biến mất. Kiểm tra thời gian, triệu chứng đầu tiên bắt đầu từ khi nào? Nếu bạn hoặc một người nào đó xuất hiện một hay nhiều triệu chứng của đột quỵ, đừng chần chừ gì nữa, hãy lập tức gọi cho đội cấp cứu để được vận chuyển ngay đến bệnh viện. Nếu bạn không gọi được đội cấp cứu, hãy nhờ một ai đó đưa bạn đến phòng cấp cứu gần nhất. Tại phòng cấp cứu, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và thăm dò để khẳng định xem liệu đó có phải là cơn thiếu máu não thoảng qua, đột quỵ hay nguyên nhân nào khác. Ngay cả khi đã chắc chắn rằng người bệnh bị đột quỵ, các bác sỹ cũng cần làm thêm các thăm dò hình ảnh như chụp CT scanner sọ não, chụp cộng hưởng từ để kết luận người bệnh bị nhồi máu não hay xuất huyết não bởi chiến lược điều trị trong hai tình huống này không giống nhau. Hãy ghi nhớ bạn không được trì hoãn Mỗi người đều biết cách phát hiện và xử trí trong các trường hợp có người bị nhồi máu cơ tim, ngừng tuần hoàn hay đột quỵ là mong muốn của chúng tôi. Nếu bạn bị rơi vào tình huống đó hoặc nếu chứng kiến một ai đó có các dấu hiệu kể trên, bạn cần biết người đó đang gặp nguy hiểm và bạn cần hành động thật nhanh. Bạn có thể giúp giảm mức độ trầm trọng và biến chứng của bệnh, thậm chí có thể cứu sống tính mạng bạn hay người bệnh nếu bạn biết cách xử trí kịp thời. Theo Sức khỏe & Đời sống, 28/1/2013 Bài 4. 40% người thiếu máu não thoáng qua sẽ đột quỵ Cơn thiếu máu não thoáng qua được xem là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của đột quỵ. Khoảng 40% người từng thiếu máu não thoáng qua sẽ gặp phải một cơn đột quỵ, theo thông tin từ Hiệp hội Đột quỵ Mỹ. Phó giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Thi Hùng, Phó chủ tịch Hội thần kinh học TP HCM cho biết: “Thiếu máu não thoáng qua được xem là cơn tai biến mạch máu não hồi phục nhanh, thời gian hồi phục từ vài phút đến vài giờ, tối đa là một ngày và không để lại dấu hiệu yếu liệt”. Thiếu máu não là tình trạng lưu lượng máu lên não giảm nên không cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cần thiết cho một số vùng của não. Nguyên nhân là mạch máu bị xơ cứng, lòng mạch hẹp lại hoặc do bệnh lý từ tim làm huyết khối di chuyển lên não, gây tắc hẹp mạch máu não. Những trường hợp tắc nghẽn này rất dễ xảy ra vì hệ thống mạch máu não phần lớn là mạch máu tận, rất nhỏ và dễ bị tổn thương. Theo ghi nhận của y khoa thế giới, thiếu máu não mãn tính thường phổ biến sau tuổi 55 nhưng xuất hiện sớm ở những người trẻ có các yếu tố nguy cơ như xơ vữa mạch máu, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, sống và làm việc trong môi trường nhiều căng thẳng, ô nhiễm… Tùy vào mức độ thiếu máu và chức năng của các tế bào não mà mạch máu đó nuôi dưỡng, cơ thể sẽ gặp phải những triệu chứng khác nhau như yếu liệt tay chân, méo miệng, khó nói, nói đớ, tê nửa người, choáng váng, hoa mắt, chóng mặt… Ngoài ra, còn có một số triệu chứng khác như giảm khả năng tập trung, các “trục trặc” về trí nhớ cho đến những triệu chứng nghiêm trọng như rối loạn nhận biết, mất trí nhớ kiểu như Alzheimer… Khi có dấu hiệu của cơn thiếu máu não thoáng qua, cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng như tư thế người trong hình minh họa và gọi cấp cứu. Sau hơn một tháng kể từ cơn thoáng thiếu máu não của mình, chị Nguyễn Thị Hồng (34 tuổi, quận 5, TP HCM) vẫn còn lo sợ. Chị cho biết: “Tôi đang dừng đợi đèn xanh ở ngã tư thì choáng váng, bủn rủn chân tay, tê nửa người và ngã khỏi xe máy. Được đưa vào bệnh viện, bác sĩ chẩn đoán tôi gặp cơn thiếu máu não thoáng qua. Không bị di chứng gì nhưng tôi rất sợ vì nghe nói nguy cơ đột quỵ sau đó rất cao”. Nhập viện sau khi bị méo miệng, mất khả năng nói gần 6 tiếng đồng hồ, anh Lê Quốc Trọng (46 tuổi, quận Bình Chánh, TP HCM) được chẩn đoán là thiếu máu não thoáng qua. Đây không phải lần đầu tiên anh Trọng gặp phải những dấu hiệu này. Anh chia sẻ: “Trước đây đã có lúc tôi bị méo miệng và ú ớ trong vòng vài phút, cứ nghĩ trúng gió nên không đi khám. Lần này mọi người xoa dầu cạo gió một hồi mà vẫn không khỏi mới đưa vào bệnh viện”. Thiếu máu não thoáng qua xuất hiện khá phổ biến, nhưng không phải ai cũng ý thức được tầm nghiêm trọng của tình trạng này. Nhiều người thiếu máu não thoáng qua, sau một hai lần không thấy có hậu quả nghiêm trọng thì dễ đâm ra coi thường, không chịu theo dõi, tầm soát các yếu tố nguy cơ. Đến khi bị tai biến thật sự thì đã trễ. Về cơ chế gây bệnh, theo phó giáo sư Hùng, các tổn thương thường bắt đầu từ thành mạch – nơi gốc tự do sản sinh ra rất nhiều trong quá trình chuyển hóa liên tục tại lớp nội mạc. Với đặc tính kém ổn định, gốc tự do cướp electron từ các nguyên tử xung quanh, gây tổn thương cấu trúc tế bào thành mạch, dẫn đến hình thành và phát triển các mảng xơ vữa, huyết khối cản trở sự lưu thông máu. Nếu vị trí tắc nghẽn được khơi thông ngay, người bệnh có thể phục hồi sau vài phút, nhưng nếu kéo dài thì sẽ dẫn đến tai biến. Ngoài ra, tình trạng giảm lưu lượng máu đến não cũng làm tổn thương cấu trúc hoặc gây chết tế bào thần kinh não, từ đó làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ với các bệnh lý như giảm trí nhớ, hay quên, Alzheimer… Một nghiên cứu của các nhà khoa học tại Hà Lan cho thấy nhóm bệnh nhân lớn tuổi bị sa sút trí tuệ có lưu lượng máu lên não thấp hơn nhiều so với nhóm cùng độ tuổi có chức năng não bình thường và nhóm trẻ tuổi. Về lý thuyết, chỉ sau 4 hoặc 5 phút không nhận được oxy và dưỡng chất là tế bào não đã bị hủy hoại không phục hồi lại được. Ở các cơn thiếu máu não và tai biến, khi một mạch máu bị tắc nghẽn thì các mạch máu xung quanh có thể “chi viện” nhưng thời gian chịu đựng không quá lâu. Vì vậy, việc xử lý, thăm khám và điều trị giải quyết cục máu đông chỉ mang lại hiệu quả tốt nhất trong 3-4 giờ đầu. Khi gặp phải các dấu hiệu như choáng váng đi kèm với yếu liệt một bên, rối loạn cảm giác, méo mặt, nói khó… cần nghĩ ngay đến cơn thiếu máu não thoáng qua, thậm chí là nhồi máu não. Việc cần kíp nhất là ngay lập tức đưa người bệnh đến cơ sở y tế có đủ trang thiết bị thăm khám, làm xét nghiệm để xác định chẩn đoán tai biến mạch máu não, tầm soát yếu tố nguy cơ và có biện pháp điều trị phù hợp. PGS Hùng khuyên: “Muốn giảm nguy cơ thiếu máu não cũng như các bệnh lý mạch máu não khác, mỗi người cần có chiến lược phòng bệnh cho mình ngay từ sớm”. Theo đó, cần duy trì chế độ ăn uống và vận động khoa học, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý để tránh căng thẳng. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: điều trị tốt cao huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, loạn nhịp tim… Bên cạnh đó, nên tăng cường các chất chống gốc tự do trong khẩu phần ăn hoặc sử dụng các dạng bổ sung khác để ngăn chặn quá trình tổn thương thành mạch máu. Các hoạt chất sinh học Anthocyanin, Pterostilbene (có trong OTIV) được tinh chiết từ Blueberry giúp chống gốc tự do, bảo vệ tế bào thần kinh và mạch máu não. Những năm gần đây, y học hiện đại chú ý đến việc sử dụng Blueberry – một loại quả có nguồn gốc từ Bắc Mỹ – để chống gốc tự do, bảo vệ thành mạch máu và tế bào thần kinh não. Nhóm các hoạt chất sinh học chống gốc tự do trong Blueberry như anthocyanin, pterostilbene làm tăng tổng hợp các men cần thiết để trung hòa các gốc tự do gây hại mạch máu, đồng thời giúp hạn chế quá trình hình thành xơ vữa mạch máu và huyết khối, giảm nguy cơ thiếu máu não. Blueberry còn giúp bảo vệ các tế bào thần kinh não trước sự tấn công của gốc tự do, hỗ trợ hiệu quả cho các hoạt động của não bộ và giảm nguy cơ thoái hóa thần kinh. Theo VNE Like this: Like Đang tải ... Related
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét